ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପୂଜା ତଥା ବିଭିନ୍ନ କର୍ମକାଣ୍ଡରେ ପଞ୍ଚାମୃତ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ । ଭଗବାନଙ୍କୁ ଚଢ଼ାଯାଉଥିବା ନୈବେଦ୍ୟ ହେଉ ଅଥବା ପୂଜାରେ, ପଞ୍ଚାମୃତ ମୁଖ୍ୟ । ପାଞ୍ଚଟି ଅମୃତରୁ ଯାହା ପ୍ରସ୍ତୁତ ତାହା ପଞ୍ଚାମୃତ । ପାଞ୍ଚଟି ଜିନିଷର ସମାହାରରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅମୃତ ସମ ଦ୍ରବ୍ୟଟିଏ ହେଉଛି ପଞ୍ଚାମୃତ । ଦେଶୀ ଗାଈର କ୍ଷୀର, ଘିଅ, ଦହି, ମହୁ ଓ ଗୁଡ଼ ଆଦି ପାଞ୍ଚଟି ଦ୍ରବ୍ୟର ମିଶ୍ରଣରେ ପଞ୍ଚାମୃତ ତିଆରି ହୁଏ । ଏଥିରେ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ସ୍ନାନ ଓ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ମଧ୍ୟ କରାଯାଏ । ଏହି ପଞ୍ଚାମୃତ ସକରାତ୍ମକ ଶକ୍ତି ଧାରଣ କରେ ବୋଲି ହିନ୍ଦୁମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି । ଶାସ୍ତ୍ର ମାନ୍ୟତା ଅନୁଯାୟୀ, ପଞ୍ଚାମୃତକୁ ଶ୍ରଦ୍ଧାପୂର୍ବକ ପାନ କରିବା ଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଜୀବନରେ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ସୁଖଶାନ୍ତି ପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ । ଏହା ବାଦ ପଞ୍ଚାମୃତ ଉତ୍ତମ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସହ ମଧ୍ୟ ଜଡ଼ିତ । ପଞ୍ଚାମୃତରେ ଉପଯୋଗ ହେଉଥିବା ପାଞ୍ଚଟି ଉପାଦାନର ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଅର୍ଥ ରହିଛି, ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ସେଗୁଡିକ କଣ - ଏଥିରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବା ଗୋଦୁଗ୍ଧ ବା ଦେଶୀ କ୍ଷୀର ହେଉଛି ଶୁଦ୍ଧତା ଓ ପବିତ୍ରତାର ପ୍ରତୀକ, ଦଧି ବା ଦହି ସମୃଦ୍ଧିର ପ୍ରତୀକ । ସେହିପରି ମହୁମାଛିଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପଣ ଓ ସହଯୋଗରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ମଧୁ ବା ମହୁ ମିଷ୍ଟ ବଚନ ଓ ଏକତାର ପ୍ରତୀକ । ଏଥିରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବା ଘୃତ ବା ଘିଅ