ଶ୍ରାବଣ ମାସର ପଞ୍ଚମୀ ତିଥିରେ ନାଗ ଦେବତାଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ । ଏହି ଦିନ ନାଗଦେବତାଙ୍କର ପୂଜା କରାଯାଇଥାଏ । ଏହାକୁ ମନସା ପଞ୍ଚମୀ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଥାଏ । ଏହି ଦିନ ଅଷ୍ଟନାଗ ଅର୍ଥାତ ଆଠ ପ୍ରକାରର ନାଗଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ । ବାସୁକୀ, ତକ୍ଷକ, କାଳିଆ, ମଣିଭଦ୍ରକ, ଐରାବତ, ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର, କର୍କଟକ, ଧନଞ୍ଜୟ ଆଦି ନାଗଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଇଥାଏ । ନାଗଵଂଶରେ ‘ଶେଷନାଗ’ ହେଉଛନ୍ତି ନାଗମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ରାଜା । ତାଙ୍କୁ ଅନନ୍ତ ନାମରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଯାଏ । ଧାର୍ମିକ ମାନ୍ୟତା ଅନୁସାରେ, ଏହିଦିନ ବିଧି ମୁତାବକ ନାଗ ଦେବତାଙ୍କୁ ପୂଜା କଲେ ଧନ, ଜନ, ସମ୍ମାନ, କୋପଦୃଷ୍ଟିରୁ ରକ୍ଷା ମିଳିବା ସହ କାଳସର୍ପ ଯୋଗ ଓ ନକରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବରୁ ମଧ୍ୟ ମୁକ୍ତି ମିଳିଥାଏ । ହିନ୍ଦୁ ସଂସ୍କୁତିରେ ପଶୁ-ପକ୍ଷୀ, ବୃକ୍ଷ-ବନସ୍ପତି ଆଦି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ରୂପେ ସଂଶ୍ଲିଷ୍ଟ । ଆମର ପୂଜା-ପାର୍ବଣ ଓ ଧର୍ମଧାରାରେ ପ୍ରକୃତି ଓତପ୍ରୋତଃ ଭାବେ ଜଡିତ । ଆମ ଧର୍ମରେ ଗୋ-ପୂଜନ ପରମ୍ପରା ରହିଛି । ସେହିପରି ରାକ୍ଷୀପୂର୍ଣିମା ଓ ଅକ୍ଷିତୃତୀୟା ଦିନ ଏଠି ବଳଦ ପୂଜା କରାଯାଏ । ପୁଣି କୋକିଲା ବ୍ରତରେ କୋଇଲି ଦର୍ଶନପରେ ବ୍ରତ ଭଙ୍ଗ କରିବାର ବିଧି ରହିଛି । ସେହିପରି ବୃକ୍ଷ ପୂଜା ତ ଆମର ବହୁ ପ୍ରାଚୀନ ପରମ୍ପରା । ବେଲ, ତୁଲସୀ, ବର, ଅଶ୍ୱତ୍ଥ, ଅଁଳା ପରି ବହୁ ବୃକ୍ଷଙ୍କ ପୂଜା ରହିଛି । ଏହି