ବସନ୍ତର ମଧୁମୟ କ୍ଷଣରେ ପଲ୍ଲବିତ ପ୍ରକୃତିରାଣୀର ଅପରୂପ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଯେତେବେଳେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ତଲ୍ଲୀନ କରିଦିଏ, ଆଉ ଆମ୍ବ ବଉଳର ବାସ୍ନାରେ ଚତୁର୍ଦିଗ ମହକିତ ସମୟ କରି ଚାରିଆଡେ ପ୍ରକୃତିର ବର୍ଣ୍ଣାଢ୍ୟ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ସେହି ସମୟରେ ପଡେ ବସନ୍ତ ପଞ୍ଚମୀ | ଯାହାକୁ ଆମେ ଶ୍ରୀପଞ୍ଚମୀ ବୋଲି କହୁ । ଏହି ଦିନ ଆମେ ବିଦ୍ୟାଦାତୀ ମାତା ସରସ୍ବତୀଙ୍କର ଆରାଧନା କରୁ । ବସନ୍ତ ପଞ୍ଚମୀ ବା ସରସ୍ୱତୀ ପୂଜା ମାଘମାସ ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷ ପଞ୍ଚମୀତିଥି ଦିନ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଶୁକ୍ଳ ବସ୍ତ୍ର ପରହିତା ମାତା ସରସ୍ବତୀ କର୍ଣ୍ଣରେ ରତ୍ନବିଭୂଷିତ କୁଣ୍ଡଳ ଧାରଣ କରି ଗଳାରେ ଗଜମୋତି ଏବଂ ମୁକ୍ତାହାର ପିନ୍ଧି ଓ ହସ୍ତରେ ବୀଣା ଓ ପୁସ୍ତକ ଧାରଣ କରି ପଦ୍ମାସନରେ ଶ୍ୱେତପଦ୍ମ ଉପରେ ଅଧିଷ୍ଠାତ୍ରୀ ହୁଅନ୍ତି । ସରସ୍ୱତୀ ଶବ୍ଦର ମୂଳ ଅର୍ଥ ହେଲା - ସ୍ୱତଃ + ବତୀ, ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରସରଣ ଯାହାଙ୍କର ଅଛି । ଅଜ୍ଞାନ ଅନ୍ଧକାର ମଧ୍ୟରୁ ତେଜୋମୟ ଦିବ୍ୟଧାମକୁ ବାଟ କଢାଇ ନେବାର ସେ ହେଉଛନ୍ତି ଅଧିଷ୍ଠାତ୍ରୀ ଦେବୀ । ସେ ସ୍ରୋତସ୍ୱତୀ ପରି ପ୍ରବହମାନା, ଜ୍ଞାନର ଅଧିଷ୍ଠାତ୍ରୀ ଦେବୀ । ସେ ହେଉଛନ୍ତି ବାଗ୍‌ଦେବୀ, ବାଣୀ, ଶାରଦା । ଆଦ୍ୟାଶକ୍ତିଙ୍କର ତିନି ରୂପ ମଧ୍ୟରୁ ମା ସରସ୍ବତୀ ଅନ୍ୟତମ । ମା ଯୋଗମାୟା ଆଦ୍ୟାଶକ୍ତିଙ୍କ କଣ୍ଠରୁ ସରସ୍ୱତୀ ସମ୍ଭୁତା । ହିନ୍ଦୁଧର୍ମରେ ସରସ୍ୱତୀଙ୍କୁ ଜ୍ଞାନର ଦେବୀ ବୋଲି କୁହାଯାଏ