ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି ହେଉଛି ଭାରତର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ପର୍ବ । ଏହି ଦିନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମକର ରାଶିରେ ପ୍ରବେଶ କରନ୍ତି । ଭାରତବର୍ଷରେ ଏହି ପର୍ବକୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଲୋକେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଶୈଳୀରେ ପାଳନ କରିଥାନ୍ତି । ‘ମକରଠାରୁ ଦିନ ବକର ହୁଏ’ ବୋଲି ଓଡ଼ିଆରେ ଏକ ପ୍ରବାଦ ଅଛି । ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତିଠାରୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଉତ୍ତରାୟଣ ଗତି ହେଉଥିବାରୁ ଆଲୋକ ଏବଂ ଜୀବନର ଉତ୍ସ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ହିନ୍ଦୁମାନେ ଏହି ଦିନ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରନ୍ତି । ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତିରେ ସ୍ନାନ ଓ ଦାନକୁ ବିଶେଷ ମହତ୍ତ୍ୱ ଦିଆଯାଏ । ଏହି ଦିନ ସରୋବର, ନଦୀ ତଟ, ମହୋଦଧି ତୀର ପ୍ରଭୃତି ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ମକର ମେଳା ହୁଏ । ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ପାଳିତ ହେଉଥିବା ବିଭିନ୍ନ ପର୍ବ ପର୍ବାଣିର ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ରହିଥାଏ | ସେହିପରି ସବୁ ପର୍ବରେ ଏକ ଖାସ ତଥା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟଞ୍ଜନ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ | ଯେମିତି ଧନୁ ସଂକ୍ରାନ୍ତିରେ ଧନୁ ମୁଆଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ | ଠିକ୍ ସେମିତି ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତିରେ ରାଶି ଲଡୁ ଓ ମକର ଚାଉଳ ଭାେଗ ହୋଇଥାଏ | ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତିରେ ଆମ ଆରାଧ୍ୟ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ନିକଟରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ନୀତିକାନ୍ତି ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ | ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି ଦିନ ଉତ୍ତରାୟଣ ବନ୍ଦାପନା ଓ ମକର ଚଉରାଶି ବେଶ ଓ ଭୋଗ ସମର୍ପଣ କରି ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଉପାସନା କରାଯାଏ ।