ଆଦିମ କାଳରୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ ଭାରତୀୟ ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କର ପ୍ରଧାନ ଉପାସ୍ୟ ରୂପେ ରହିଛନ୍ତି । ଭାରତୀୟ ଧର୍ମ ଇତିହାସରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ନାନା ଭାବରେ ଉପାସିତ । ସୂର୍ଯ୍ୟ ପୂଜା ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ପୂଜା । ସକାଳ ସ୍ନାନ ପରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଜଳ ଅର୍ଘ୍ୟ ଦେବା ଏକ ନିତିଦିନିଆ ଚଳଣି । ଓଡ଼ିଆ ପରମ୍ପରାରେ ବାର ମାସରେ ତେର ପର୍ବ । ସମସ୍ତ ପର୍ବଗୁଡିକର ବିଶେଷତ୍ୱ ନିଆରା । ସୂର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି ସକଳ ଶକ୍ତିର ଆଧାର । ଶାମ୍ବ ଦଶମୀ ହେଉଛି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଏକ ବିଶେଷ ପୂଜା । ପୌଷମାସ ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷ ଦଶମୀ ଦିନଟିକୁ ହିନ୍ଦୁମାନେ ଶାମ୍ବ ଦଶମୀ ଭାବେ ପାଳନ କରିଥାନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉପାସନା ବିଧି ସହ ଓଡ଼ିଶାରେ ଘରେ ଘରେ ପାଳିତ ହେଉଥିବା ଶାମ୍ବ ଦଶମୀକୁ ଶମ୍ବର ଦଶମୀ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଶାମ୍ବ ଦଶମୀ ପୂଜାର ଧର୍ମ ଦର୍ଶନ ଓ ନିଗୂଢ ତତ୍ତ୍ଵ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏହି ପର୍ବର ବିଶେଷତ୍ୱ ହେଉଛି ଆକାଶରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ତିନି ସ୍ଥିତିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ତିନି ପ୍ରକାରର ଧୂପ ବା ପୂଜା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ । ଅରୁଣୋଦୟ ସମୟରେ ପ୍ରଥମ ଧୂପ ହୁଏ । ଏହି ପୂଜାରେ (ବାଳ ସୂର୍ଯ୍ୟ)ଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଇ ଫଳମୂଳ ଓ ମିଷ୍ଟାନ୍ନ ଇତ୍ୟାଦି ନୈବେଦ୍ୟ ବଢ଼ାଯାଏ । ଏହାକୁ ବଢାକୁଢା ବା ବାଳଭୋଗ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହି ବ୍ରାହ୍ମମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ପୂଜା ନୈବେଦ୍ୟ ବା ପ୍ରଥମ